معضل پرخوری

همه ما گاهی اوقات یه کم بیشتر از حد معمول غذا می خوریم. مثلاً وقتی مهمونی میریم یا یه غذای خیلی خوشمزه می بینیم، ممکنه یه ذره زیاده روی کنیم. اما وقتی این زیاده روی تبدیل به یه عادت بشه و نتونیم جلو خودمون رو بگیریم، اون وقته که با یه مشکل جدی به اسم پرخوری روبرو میشیم. پرخوری فقط یه مشکل جسمی نیست، بلکه می تونه ریشه های روانی هم داشته باشه و باعث بشه هم سلامت جسمی و هم سلامت روانی ما به خطر بیفته. تو این مقاله می خوایم حسابی در مورد پرخوری حرف بزنیم، ببینیم چرا سراغش میریم، چه عواقبی داره و مهم تر از همه، چطوری می تونیم از شرش خلاص بشیم.

پرخوری چیه؟

به زبون ساده، پرخوری یعنی خوردن بیش از حد غذا، اونم به صورت مداوم و غیر قابل کنترل. یعنی وقتی که سیر شدی، باز هم به خوردن ادامه میدی و نمی تونی جلوی خودت رو بگیری. این پرخوری می تونه به دلایل مختلفی اتفاق بیفته، از استرس و اضطراب گرفته تا عادت های غذایی غلط و مشکلات روحی. بعضی وقتا هم ممکنه اصلاً دلیل خاصی نداشته باشه و فقط یه جور عادت بد باشه که باید ترکش کنیم.

تفاوت پرخوری با ولع غذا

خیلی وقتا پیش میاد که ما یه هوس غذایی شدید داریم. مثلاً دلمون یه دفعه شکلات می خواد یا یه پیتزای چرب و چیلی. این ولع غذا با پرخوری فرق داره. ولع غذا یه حس زودگذره که معمولاً با خوردن یه مقدار کمی از اون غذا برطرف میشه. اما پرخوری یه جور میل غیر قابل کنترله که باعث میشه ما حجم زیادی غذا رو تو یه مدت کوتاه بخوریم و بعدش حس بدی داشته باشیم.

چرا پرخوری می کنیم؟

پرخوری یه مشکل پیچیدست که دلایل مختلفی می تونه داشته باشه. بعضی از مهم ترین این دلایل عبارتند از:

• استرس و اضطراب: وقتی استرس داریم یا مضطربیم، ممکنه برای آروم کردن خودمون به غذا پناه ببریم. غذا خوردن می تونه یه جور مسکن موقت باشه که باعث میشه برای لحظه ای حالمون بهتر بشه، اما این حس خوب خیلی زود از بین میره و بعدش حس گناه و پشیمونی میاد سراغمون.
• افسردگی و ناراحتی: وقتی افسرده ایم یا ناراحتیم، ممکنه احساس پوچی و تنهایی کنیم. غذا خوردن می تونه یه جور پر کردن این خلاء باشه. اما این راه حل موقتی و مضره و باعث میشه حالمون بدتر بشه.
• عادت های غذایی غلط: اگه از بچگی عادت به خوردن غذای زیاد داشته باشیم، ممکنه این عادت تو بزرگسالی هم باهامون بمونه. مثلاً اگه همیشه بشقابمون رو تا ته پر می کردیم یا بین وعده های غذایی تنقلات زیاد می خوردیم، احتمال اینکه پرخور بشیم بیشتره.
• مشکلات روحی: بعضی از مشکلات روحی مثل اختلالات خوردن (مانند بولیمیا) می تونن باعث پرخوری بشن. این اختلالات نیاز به درمان تخصصی دارن و نمیشه به سادگی ازشون گذشت.
• محرومیت غذایی: اگه خودمون رو از غذا محروم کنیم، ممکنه بعداً دچار پرخوری بشیم. بدن ما به طور طبیعی به غذا نیاز داره و اگه بهش غذا ندیم، ممکنه یه دفعه به خوردن زیاد واکنش نشون بده.
• عوامل ژنتیکی: بعضی از افراد به طور ژنتیکی مستعد پرخوری هستن. یعنی اگه تو خانواده شون کسی این مشکل رو داشته باشه، احتمال اینکه اون ها هم دچارش بشن بیشتره.
• کمبود خواب: کمبود خواب می تونه باعث اختلال تو هورمون های گرسنگی و سیری بشه و در نتیجه باعث پرخوری بشه.

عواقب پرخوری

پرخوری فقط یه عادت بد نیست، بلکه می تونه عواقب جدی برای سلامتی ما داشته باشه. بعضی از مهم ترین این عواقب عبارتند از:

• اضافه وزن و چاقی: مهم ترین عارضه پرخوری، اضافه وزن و چاقیه. وقتی که بیشتر از نیاز بدنمون غذا می خوریم، این کالری های اضافی به صورت چربی تو بدن ذخیره میشن و باعث چاقی میشن. چاقی خودش می تونه باعث بیماری های دیگه ای مثل دیابت، فشار خون بالا و بیماری های قلبی بشه.
• بیماری های قلبی: پرخوری می تونه باعث افزایش کلسترول و فشار خون بشه که هر دو از عوامل خطر بیماری های قلبی هستن.
• دیابت نوع 2: چاقی ناشی از پرخوری می تونه باعث ایجاد مقاومت به انسولین بشه و در نتیجه باعث دیابت نوع 2 بشه.
• مشکلات گوارشی: پرخوری می تونه باعث مشکلات گوارشی مثل سوزش معده، نفخ و سوء هاضمه بشه.
• مشکلات روحی: پرخوری می تونه باعث احساس گناه، پشیمونی و افسردگی بشه. این حس های منفی می تونن باعث بشن که ما بیشتر به غذا پناه ببریم و این چرخه معیوب ادامه پیدا کنه.
• کاهش اعتماد به نفس: اضافه وزن و چاقی ناشی از پرخوری می تونه باعث کاهش اعتماد به نفس و خجالت بشه.
• مشکلات اجتماعی: پرخوری می تونه باعث بشه که ما از جمع ها دوری کنیم و کمتر تو فعالیت های اجتماعی شرکت کنیم.

چطور از شر پرخوری خلاص بشیم؟

خوشبختانه، پرخوری یه مشکل قابل حله و با تلاش و پشتکار می تونیم از شرش خلاص بشیم. بعضی از راهکارهای عملی برای مقابله با پرخوری عبارتند از:

• شناخت محرک ها: اولین قدم برای مقابله با پرخوری، شناخت محرک های اونه. یعنی باید بفهمیم چه چیزهایی باعث میشه که ما بیشتر غذا بخوریم. آیا وقتی استرس داریم سراغ غذا میریم؟ آیا وقتی حوصله مون سر میره می خوریم؟ وقتی محرک ها رو شناختیم، می تونیم برای مقابله باهاشون برنامه ریزی کنیم.
• برنامه ریزی وعده های غذایی: سعی کنید وعده های غذایی منظم و مشخصی داشته باشید و بین وعده ها چیزی نخورید. این کار باعث میشه که کمتر گرسنه بشید و احتمال پرخوری کاهش پیدا کنه.
• غذا خوردن آگاهانه: موقع غذا خوردن، تمام حواستون رو به غذا بدید. با آرامش غذا بخورید و مزه و بافت غذا رو حس کنید. این کار باعث میشه که زودتر سیر بشید و کمتر غذا بخورید.
• خوردن غذاهای سالم و مغذی: به جای غذاهای پرکالری و ناسالم، غذاهای سالم و مغذی مثل میوه ها، سبزیجات، غلات کامل و پروتئین های کم چرب بخورید. این غذاها هم سیر کننده هستن و هم برای سلامتی مفید.
• نوشیدن آب کافی: گاهی اوقات ما تشنگی رو با گرسنگی اشتباه می گیریم. سعی کنید در طول روز آب کافی بنوشید تا کمتر احساس گرسنگی کنید.
• ورزش منظم: ورزش کردن نه تنها برای سلامتی جسمی مفیده، بلکه برای سلامتی روانی هم تاثیر مثبتی داره. ورزش کردن باعث کاهش استرس و اضطراب میشه و می تونه به کنترل پرخوری کمک کنه.
• مدیریت استرس: یاد بگیرید که چطور استرس خودتون رو مدیریت کنید. می تونید از روش های مختلفی مثل مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق و گذراندن وقت با دوستان و خانواده استفاده کنید.
• خواب کافی: کمبود خواب می تونه باعث افزایش اشتها و پرخوری بشه. سعی کنید هر شب 7 تا 8 ساعت بخوابید.
• کمک گرفتن از متخصص: اگه با وجود تلاش های خودتون نتونستید پرخوری خودتون رو کنترل کنید، حتماً از یک متخصص تغذیه یا روانشناس کمک بگیرید. اون ها می تونن با ارائه راهکارهای تخصصی به شما کمک کنن تا این مشکل رو حل کنید.
• توجه به نشانه های سیری: وقتی غذا می خورید، به نشانه های سیری بدن خودتون توجه کنید. وقتی احساس کردید که سیر شدید، دیگه دست از غذا خوردن بکشید.
• جایگزینی عادت های بد با عادت های خوب: سعی کنید عادت های بد غذایی خودتون رو با عادت های خوب جایگزین کنید. مثلاً به جای خوردن تنقلات جلوی تلویزیون، یه کتاب بخونید یا پیاده روی کنید.
• صبور بودن: ترک پرخوری یه فرایند زمان بره و نیاز به صبر و حوصله داره. اگه یه روز نتونستید جلوی خودتون رو بگیرید، ناامید نشید و دوباره تلاش کنید.

حرف آخر

پرخوری یه مشکل جدیه که خیلی از افراد باهاش دست و پنجه نرم می کنن. اما این مشکل قابل حله و با تلاش و پشتکار می تونید از شرش خلاص بشید. مهم اینه که به خودتون باور داشته باشید و برای رسیدن به سلامتی خودتون تلاش کنید. یادتون باشه که شما تنها نیستید و افراد زیادی هستن که این مشکل رو تجربه کردن و تونستن بر اون غلبه کنن. پس شما هم می تونید!